Ο Γαλιλαίος , Galileo Galilei, (1564 – 1642)

Ο Γαλιλαίος (Galileo Galilei, 15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642) ήταν Ιταλός αστρονόμος, φιλόσοφος και φυσικός.Γεννήθηκε στην Πίζα (Pisa) και πέθανε στο Αρκέτρι (Arcetri), κοντά στη Φλωρεντία. Ο Γαλιλαίος θεμελίωσε με τα πειράματά του για την ελεύθερη πτώση των σωμάτων και τις ταλαντώσεις του εκκρεμούς την ονομαζόμενη σήμερα «Κλασική Μηχανική» και γενικότερα τη Φυσική. Οι παρατηρήσεις του με ένα τηλεσκόπιο στον ουρανό και τους πλανήτες, άνοιξαν το δρόμο για τη σύγχρονη Αστρονομία. Ανακάλυψε τις φάσεις του πλανήτη Αφροδίτη, τους πρώτους 4 δορυφόρους του πλανήτη Δία, τις ηλιακές κηλίδες, καθώς επίσης τους δακτύλιους γύρω από τον πλανήτη Κρόνο. Ο Γαλιλαίος διατύπωσε επίσης πρώτος την εκτίμηση ότι ο γαλαξίας αποτελείται από ένα πλήθος αστέρων.
Το 1585 δημοσίευσε ο μεγάλος αυτός φυσιοδίφης την πρώτη επιστημονική του εργασία με τίτλο «Θεωρήματα σχετικά με το κέντρο βάρους των στερεών σωμάτων». Την αμέσως επόμενη χρονιά δημοσιεύει μελέτη σχετικά με τον υδροστατικό ζυγό. Κατά την τριετία 1586-89 πραγματοποίησε ο Γαλιλαίος μεγάλο αριθμό πειραμάτων Φυσικής. Η μέθοδός του ήταν καθαρά επιστημονική: πραγματοποιούσε πειράματα και κατόπιν εξηγούσε, με τη βοήθεια μαθηματικών υπολογισμών, τα αίτια των φαινομένων και τα συμπεράσματα, στα οποία κατέληγε.
Η φήμη του Γαλιλαίου ως φυσικού και μαθηματικού ήταν κάποια στιγμή τόσο μεγάλη ώστε το 1589 του προσφέρθηκε η έδρα μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Πίζας, στο οποίο είχε φοιτήσει παλαιότερα, χωρίς να πάρει όμως πτυχίο. Τελικά, έγινε καθηγητής στην Πίζα, στην Πάδοβα επί 18 έτη και από το 1610 πάλι στην Πίζα.
Ο Γαλιλαίος ανακοίνωσε τις περισσότερες από τις αστρονομικές ανακαλύψεις του κατά τη δεύτερη δεκαετία του 17ου αιώνα, οι οποίες επιβεβαίωναν τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα του Κοπέρνικου. Η ενίσχυση αυτής της «νέας αστρονομίας» εξαγρίωσε τους συντηρητικούς κύκλους, κοσμικούς και εκκλησιαστικούς, οι οποίοι έβλεπαν στην ανατροπή των αριστοτελικών αντιλήψεων την προσβολή του πολιτικού και εκκλησιαστικού συστήματος της Τοσκάνης, της Ιταλίας και όλης της Ευρώπης. Έτσι έγινε ο Γαλιλαίος στόχος επιθέσεων και συκοφαντιών από πλευράς σημαντικών σχολαστικών «φιλοσόφων» της εποχής του.
Οι αστρονομικές αντιλήψεις του Γαλιλαίου κηρύχθηκαν πεπλανημένες, αφού ήταν αντίθετες με τις πάγιες απόψεις του Αριστοτέλη. Οι ηλιακές κηλίδες που παρατήρησε ο Γαλιλαίος εξηγήθηκαν από τους εκκλησιαστικούς «ειδήμονες» ως σύννεφα γύρω από τον ήλιο ή, κατ' άλλους, ως λεκέδες στο τηλεσκόπιο, οι δορυφόροι του Δία που επίσης κατέγραψε ο Γαλιλαίος ήταν αδύνατον να υπάρχουν, αφού κανένας αρχαίος Έλλην αστρονόμος δεν τους παρατήρησε - με γυμνό μάτι εννοείται.
Ο Γαλιλαίος είχε γίνει με την πάροδο του χρόνου ένθερμος υποστηρικτής του ηλιοκεντρικού συστήματος του Κοπέρνικου και το ανακοίνωνε σε όποιον ήθελε να το πληροφορηθεί! Αυτό τον έφερε σε οριστική σύγκρουση με την Εκκλησία, η οποία τού συνέστησε να σταματήσει να διδάσκει τις «αιρετικές» ηλιοκεντρικές αρχές που ήταν αντίθετες με την Αγία Γραφή («Στήτω ήλιος κατά Γαβαών...»). Ταυτόχρονα τοποθετήθηκε από το Βατικανό το βιβλίο του Κοπέρνικου στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων (Index). Η Eκκλησία υπερασπιζόταν, χωρίς να έχει αρμοδιότητα, τις αστρονομικές απόψεις του Αριστοτέλη και άλλων αρχαίων Ελλήνων φυσιοδιφών, τους οποίους όμως σε άλλες περιπτώσεις εξύβριζε και συκοφαντούσε ως «ειδωλολάτρες» και «κλέφτες ξένων ιδεών».
Λόγω του βιβλίου «Διάλογος» (Dialogo sapra i dui massimi sistemi del mondo) που έγραψε ο Γαλιλαίος και έθεσε σε κυκλοφορία το 1632, το οποίο περιέχει σύγκριση των πλανητικών αρχών τού Πτολεμαίου και του Κοπέρνικου, προκλήθηκε τεράστια αναστάτωση, πρώτον επειδή ήταν γραμμένο στα ιταλικά και όχι στα λατινικά, άρα θα διαβαζόταν από τον απλό λαό και δεύτερον, επειδή ο Γαλιλαίος υπερασπιζόταν σ' αυτό με σαρκασμό σε βάρος της Εκκλησίας τις απαγορευμένες αστρονομικές αρχές του Κοπέρνικου. Έτσι, εκλήθη ο μεγάλος ερευνητής σε απολογία!
Το 1633 εξαναγκάστηκε ο Γαλιλαίος να παραδεχτεί δημόσια τις «πλάνες» του για το ηλιοκεντρικό σύστημα: κατά λάθος παρουσιαζόταν στο «Διάλογο» το ηλιοκεντρικό σύστημα ως σωστό και επίσης κατά λάθος αναφερόταν εκεί ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της. Με αυτές τις «ομολογίες λάθους» διέφυγε ο Γαλιλαίος τη θανατική καταδίκη στην πυρά από την «Ιερά Εξέταση», αλλά καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό χωρίς χρονικό όριο, λόγω «βαρύτατων εγκλημάτων» και «υποψίας αίρεσης». Επίσης απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του βιβλίου του που περιείχε «κατά λάθος» τις αιρετικές αντιλήψεις. Ο θρύλος αναφέρει ότι, εξερχόμενος ο Γαλιλαίος από την αίθουσα όπου συνεδρίαζε η «Ιερά Εξέταση», αναφώνησε «και όμως γυρίζει», εννοώντας την περιστροφή της Γης και ανακάλεσε έτσι την αναγνώριση της δήθεν πλάνης του. αυτό το επεισόδιο δεν τεκμηριώνεται όμως από κανένα ιστορικό στοιχείο και μάλλον δημιουργήθηκε την εποχή του Διαφωτισμού με στόχο την ηρωποίηση του ερευνητή.
Το έτος 1982, 350 χρόνια μετά τη δίκη του Γαλιλαίου, αποδέχθηκε η Εκκλησία το σφάλμα της για την καταδίκη του Γαλιλαίου και ο πάπας ζήτησε δημοσίως «συγγνώμη» για την αδικία που έγινε. Έτσι ο εκκλησιαστικός μηχανισμός εξουσίας αναγνώρισε μόλις το 1982 ότι ισχύει το ηλιοκεντρικό και όχι το γεωκεντρικό σύστημα, όταν η επιστήμη είχε προ πολλού ξεφύγει από αυτό το δίλημμα και γνώριζε ήδη ότι το πλανητικό μας σύστημα δεν είναι, παρά ένα αμελητέο υποσύνολο μέσα στο μεγάλο γαλαξία και μέσα στα δισεκατομμύρια γαλαξιών του σύμπαντος. Σήμερα προβληματίζεται δε η επιστήμη, μήπως λειτουργούν πολλά παράλληλα σύμπαντα κι εμείς βρισκόμαστε σε ένα από αυτά.
 
Ο Γαλιλαίος έγινε στην παγκόσμια συνείδηση σύμβολο του τολμηρού, ελεύθερα σκεπτόμενου επιστήμονα, ο οποίος περιγράφει τη φύση σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του και όχι με βάση ιδεολογικο- φιλοσοφικές αντιλήψεις. Η προσωπικότητα του Γαλιλαίου θέτει και το χρονικό όριο, μετά από το οποίο άρχισε εκ των πραγμάτων να υποχωρεί η αξίωση του εκκλησιαστικού μηχανισμού να ελέγχει και καθοδηγεί τις επιστημονικές ανακαλύψεις, σύμφωνα με ιδεολογικές ή προσωπικές αντιλήψεις του πάπα ή μεμονωμένων ιεραρχών. Αυτή η αργή αλλά σταθερή υποχώρηση της «επιστημονικής θεολογίας» την οδήγησε σταδιακά σε αναδίπλωση και, από το 19ο αιώνα, στην παρακολούθηση από θέσης ουραγού πλέον της έκρηξης των επιστημών που είχε αρχίσει με την ΑναγέννησηΚοινοποιήστε το στο Facebook